نگاهی نزدیک تر به مفاهیم اختیار خرید و اختیار فروش

| اختیار معامله چیست | اختیار خرید | اختیار فروش | بازار آپشن | قرارداد اختیار معامله |

| قیمت اعمال | تاریخ سررسید قرارداد |

 

اختیارمعامله:

اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که براساس آن ، خریدار قرارداد حق (نه الزام و تعهد) دارد

که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.

بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که معامله‌ای را در آینده انجام دهند.

در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی

با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می‌آورد.

از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد

 براساس مفاد قرارداد، آماده فروش دارایی مذکور است.

چنان‌که از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد

و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست می‌دهد.

از طرف دیگر فروشنده در صورت خواست خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

 

طرفین قرارداد:

در هر قرارداد اختیار معامله، دو طرف معامله گر وجود دارد.

یکطرف معامله کننده،سرمایه گذاری است که موقعیت خرید اتخاذ کرده است و اختیار معامله را خریده است.

در طرف دوم قرارداد، سرمایه گذار موقعیت فروش اتخاذ کرده است؛ یعنی اختیار معامله را صادر کرده یا فروخته است.

خریدار یا دارنده اختیار معامله، هیچگونه تعهدی در قبال قرارداد ندارد، در حالیکه فروش یا صدور اختیار معامله

برای فروشنده تعهدآور است.

بدین معنی که فروشنده، مبلغ قیمت اختیار (وجه پرمیوم) را دریافت میکند و در مقابل متعهد می شود که

در صورت اعمال اختیار معامله توسط خریدار، به مفاد قرارداد عمل کند. سود یا زیان صادر کننده اختیار،

درست عکس خریدار میباشد.

 

 

موقعیت های قرارداد اختیار معامله:

به طور کلی چهار موقعیت برای قرار داد های  اختیار معامله وجود دارد:

1.  موقعیت خرید در قرارداد اختیار خرید

2. موقعیت خرید در قرارداد اختیار فروش

3.  موقعیت فروش در قرارداد اختیار خرید

4. موقعیت فروش در قرارداد اختیار فروش

 

خریدار اختیار خرید امیدوار است که قیمت سهم افزایش یابد، در حالیکه خریدار اختیار فروش انتظار نزول قیمت سهام را دارد.

از طرفی فروشنده اختیار خرید منتظر کاهش قیمت سهم پایه است در حالیکه فروشنده اختیار فروش پیش بینی کرده است

که قیمت سهم در بازار افزایش می یابد.

برای روشن تر شدن این موضوع بهتر است نگاهی دقیق تر به قرارداد های اختیار معامله بیاندازیم.

 

همان طور که در مقاله قبل گفتیم قراردادهای اختیار معامله به دو دسته طبقه‌بندی می‌شوند:

 

1. قرارداد اختیار خرید:

دارنده این نوع اختیار معامله، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخصی – به قیمت توافقی–

در دوره زمانی معینی بخرد. در ادامه، دو حالت خرید و فروش قرارداد اختیار خرید در قالب مثال توضیح داده شده است.

حالتی را در نظر بگیرید که سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد که اختیار خرید (از نوع اروپایی) 100 سهم شرکت “الف” را

که در حال حاضر در بازار 9800 ریال معامله میشود خریداری کند.

فرض کنید:

تاریخ انقضای قرارداد (تاریخ سررسید) 4 ماه،

قیمت توافقی (قیمت اعمال) 10000 ریال بابت هر سهم

اندازه هر قرارداد  1000 عدد سهم

و قیمت قرارداد اختیار معامله (پرمیوم) بابت هر سهم 500 ریال است.

بنابراین سرمایه‌گذار برای خرید قرارداد باید مبلغی معادل 50000 ریال به فروشنده بپردازد.

گفتیم خریدار اختیار خرید در اعمال قرارداد اختیار دارد پس:

 

 اگر قیمت سهم در تاریخ انقضای قرارداد کمتر از 10000 ریال باشد:

مسلم است سرمایه‌گذار قرارداد را به اجرا نمی‌گذارد.

چون خریدن سهمی که قیمت روز آن کمتر از 10000 ریال است با قیمت توافقی 10000 ریال عاقلانه نیست.

در این حالت در این حالت وجه پرمیوم قرارداد  که در ابتدا از طرف خریدار به فروشنده داده شده بود در جیب فروشنده باقی می ماند

و معامله در نهایت به سود فروشنده تمام میشود.چرا که بازار بر مبنای پیش بینی فروشنده اختیار خرید نزول داشته است.

در این وضعیت به خاطر عدم اعمال قرارداد سرمایه‌گذار میزان سرمایه‌گذاری اولیه خود (50000 ریال)  یا وجه پرمیومی که به فروشنده

پرداخت کرده را از دست خواهد داد.

 

اما اگر قیمت سهم در تاریخ سررسید بیشتر از 10000 ریال باشد:

سرمایه‌گذار قرارداد را به اجرا می‌گذارد.

فرض کنید قیمت سهم به 11500 ریال برسد. با اجرای قرارداد سرمایه‌گذار می‌تواند 100 سهم را با قیمت هر واحد 10000 ریال

خریداری کند.

اگر او در همان زمان سهم خود را در بازار به فروش برساند مبلغ 1500 ریال بابت هر سهم ( بدون در نظر گرفتن کارمزدها  )

سود می‌کند.

با در نظر گرفتن هزینه اولیه خرید قرارداد اختیار (وجه پرمیوم) معامله سود خالص سرمایه‌گذار 1000 ریال است.در این شرایط

فروشنده اختیار خرید باید سهم را در بازار به قیمت 11500 ریال خریده و طبق قرارداد به قیمت 10000 ریال به خریداربفروشد.

که با کسر مبلغ پرمیوم دریافتی اولیه از آن معادل 1000 ریال ضرر خواهد کرد.

 قرارداد اختیار فروش:

این قرارداد به دارنده حق می‌دهد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت توافقی در دوره زمانی مشخصی بفروشد.

درحالی‌که خریدار قرارداد اختیار خرید، به امید افزایش قیمت آن را می‌خرید، خریدار قرارداد اختیار فروش پیش‌بینی می‌کند

که قیمت در آینده کاهش خواهد یافت.

 

حالتی را در نظر بگیرید که سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد که اختیار فروش (از نوع اروپایی) 100 سهم شرکت “ب” را ، که در حال حاضر

در بازار 6500 ریال معامله میشود خریداری کند.

فرض کنید:

تاریخ انقضای قرارداد (تاریخ سررسید) 3 ماه ،

قیمت توافقی (قیمت اعمال) 7000 ریال بابت هر سهم

اندازه هر قرارداد  1000 عدد سهم

و قیمت قرارداد اختیار معامله (پرمیوم) بابت هر سهم 700 ریال است.

بنابراین سرمایه‌گذار برای خرید قرارداد باید مبلغی معادل 70000 ریال به فروشنده بپردازد.

گفتیم خریدار اختیار فروش در اعمال قرارداد اختیار دارد پس:

چون قرارداد اروپایی است، فقط در زمان انقضا قابل اعمال است و در صورتی‌که قیمت در آن زمان کمتر از 7000 ریال باشد

از طرف خریدار اعمال می‌شود.

 

 فرض کنید قیمت سهم شرکت “ب” در تاریخ انقضا 5500 ریال باشد،:

سرمایه‌گذار می‌تواند براساس قرارداد 100 سهم را با این قیمت از فروشنده بخرد و با قیمت 7000 ریال در بازار بفروشد و

1500 ریال برای هر سهم ، سود به دست آورد. اگر 700 ریال پرمیوم پرداختی به فروشنده به ازای هر سهم را از این مبلغ کم کنیم.

سود خالص سرمایه‌گذار 800ریال به ازای هر سهم خواهد بود.

در این شرایط فروشنده اختیار فروش باید سهمی را که در بازار به قیمت 5500 ریال معامله میشود طبق قرارداد به قیمت

اعمال 7000 ریال از خریدار بخرد.

با کسر مبلغ پرمیومی که فروشنده در ابتدا از خریدار دریافت کرده ،فروشنده معادل 800 ریال ضرر خواهد کرد.

 

اگر قیمت سهم در زمان انقضا، بیشتر از 7000 ریال باشد:

قرارداد اختیار فروش از جانب خریدار آن اعمال نخواهد شد و سرمایه‌گذار مبلغ 70000 ریال که در مقابل قیمت سهام

بسیار ناچیز است را از دست می‌دهد که این مبلغ سود فروشنده اختیار فروش خواهد بود.

 

خلاصه:

در این مقاله با مفاهیم اختیار خرید و اختیار فروش و نقشهایی که افراد در هر یک از این قرارداد ها میتوانند داشته باشند پرداختیم

و بیان کردیم که در یک قرارداد اختیار معامله سود و زیان خریدار و فروشنده در جهت عکس هم می باشد.

زمانی که خریدار به سود برسد فروشنده در زیان خواهد بود و زمانی که فروشنده اختیار سود کسب کند زیان قرارداد

متوجه خریدار می باشد.

 

در مقاله بعدی در ارتباط با مزایای قراردادهای اختیار معامله صحبت خواهیم کرد

و دلایل جذابیت و برتری این بازار را بررسی میکنیم.